De laatste dag van mei betekende ook meteen de derde en laatste masterclass voor de deelnemende zorginstellingen aan het programma ‘De nieuwe regionale economie: circulaire catering in de zorg’. Daarvoor was het gezelschap te gast bij Van Neynsel in Den Bosch. Daar werd het opnieuw een erg geanimeerde ochtend, die werd afgesloten met een gezamenlijke gezonde lunch.
Het uit drie masterclasses bestaande vervolgprogramma van Duurzaam en gezond aan tafel begon in Den Bosch, ging daarna naar Tilburg maar beleefde de slotbijeenkomst weer in de Brabantse provinciehoofdstad. Daar ontvingen de deelnemers van Van Neynsel ouderenzorg hun mede-groepsleden gastvrij op de locatie Grevelingen. Dat gebeurde met een smakelijk worstenbroodje bij de koffie, waarvan eigenlijk niemand doorhad dat het vegetarisch was. Marcel van Woensel, lid van de Raad van Bestuur van Van Neynsel, heette de aanwezigen welkom. Hij keek terug op zijn derde werkdag als bestuurder, een aantal jaar terug. “Toen mocht ik al kennismaken met het programma van Diverzio. Ik ben blij dat er nu nog steeds kennis wordt uitgewisseld.” Hij noemde gezonde en duurzame zorg ‘heel belangrijk’. “Groen werken rondom eten is niet meer weg te denken, nu niet en in de toekomst niet”, zo klonk het. Van Woensel besefte terdege dat zijn eigen organisatie op dat vlak nog wel stappen te maken heeft. “We trekken in Noordoost-Brabant samen op met andere zorginstellingen én gaan van duurzaamheid een eigen project maken”, kondigde hij aan.
Mooie stappen
Programmadirecteur Zsuzsan Proos van Diverzio nam vervolgens de huiswerkopdrachten die door de deelnemers waren ingeleverd door. Daarin was te zien dat er bij alle zorginstellingen al mooie stappen zijn gemaakt. Bovendien waren de ambities ook voor volgend jaar al volop voelbaar. Over de hele linie waren de maaltijdtevredenheidscores hoog. Voor wat betreft het percentage voedselverspilling scoorde met name Respect Zorg uit Den Haag wel héél laag, met de ingevulde 3 procent! Deelnemers Erik en Ruud mochten de door hun verstrekte cijfers dan ook toelichten aan de groep. Ze lieten daarbij blijken vooral van het aanpakken te zijn. “Wij hebben het niet over vega of over de schijf van 5”, zo stelde Service Manager Erik van Duijvenbode. “Wij benoemen het niet zo, maar gaan gewoon doén.” Daarbij bleek een bezoek aan Boerengoed in het Westland een mooie duw in de rug te zijn geweest. Samen werd besloten om de producten voor de saladebar lokaal in te gaan kopen. “We hebben bewust gezocht naar een lokale partij, die dat snel kon doen”, vertelde Erik. Collega Ruud Overman vulde aan dat persoonlijke aandacht voor cliënten ook een rol speelt. “Ik weet precies wat ik nodig heb. Er blijft niets over”, stelde hij tevreden vast.
Positieve benadering
Gastspreker Gerda Pot, programmacoördinator bij Alliantie Voeding in de Zorg, nam het stokje over. “We willen allemaal zo lang mogelijk gezond leven”, betoogde zij. Daar pakte ze op door met de richtlijnen voor een gezonde eetomgeving. Die checklist is te downloaden op de website van het Voedingscentrum (www.voedingscentrum.nl). “Maak de gezonde keuze nu de gemakkelijke keuze”, zo hield ze haar toehoorders voor. Ze was blij dat er steeds meer aandacht voor gezonde voeding in de opleidingen van artsen komt. Daarna stond ze stil bij de Eetscore, die gebaseerd is op de Richtlijnen Gezonde Voeding. Daarmee kan binnen 10 tot 15 minuten een voedingsadvies op maat worden verkregen. Ook ‘Gezonde Zorg Proef Je’, het programma waaraan inmiddels 44 Nederlandse ziekenhuizen meewerken, kwam aan bod. Dat blijkt nu ook voor GGZ-instellingen en andere zorgpartijen te worden uitgerold. “We willen verleiden, inspireren en motiveren, alles vanuit een positieve benadering dus”, zo stelde Pot. Ze benadrukte dat een geaccordeerde visie en meerdere kartrekkers cruciaal zijn voor succes.
Om te illustreren hoe dat alles er in de praktijk aan toegaat, gaf ze een voorbeeld, in de vorm van een PPS-project bij GGZ Noord-Holland Noord, waarbij zowel medewerkers als cliënten betrokken waren. De voedingsinterventie welke werd ingezet was gericht op meer groente, fruit en plantaardige eiwitten voor zowel medewerkers als cliënten. Bewustwording en kennis speelden een belangrijke rol. Wat bleek, cliënten en medewerkers werden positiever over het voedingsaanbod en de maaltijdtevredenheid nam toe. Het was echter nog lastig om ze effectief ook meer groente en fruit te laten eten. Bij cliënten zagen ze geen verbetering van de metabole gegevens. Medewerkers stonden wel open voor kennis over duurzaamheid van de voeding. Pot besloot met een paar aanbevelingen. “Neem maaltijdbereiders mee in het proces! Let op hoeveelheden! En stem de budgetten voor voeding en medicatie méér op elkaar af!.”
Praktijkverhaal
De presentatie van Mirjam Bus-Geerlofs van Embee Projects sloot daar naadloos op aan. Zij is projectleider in zorgstellingen en nam de deelnemers mee in het praktijkverhaal van de zorgorganisaties Pennemes en Mennistenerf in Zaandam. Dat project startte in 2020 en liep tot november vorig jaar. Bus gaf aan, aan welke criteria gezonde voeding moest voldoen. Die moest uit de streek komen, seizoens-gerelateerd kunnen worden aangeboden, vers bereid worden, hoog in nutriënten zijn en duurzaam worden geteeld. Daarnaast onderstreepte ze de stimulerende rol die het zorgpersoneel in het hele project kon spelen. Helaas moest ze erkennen dat het bewuste project niet helemaal uit de verf was gekomen. De regeneratieve producten zijn wel geteeld, maar de stap naar aanbieden aan de zorg komt nog. Haar enthousiasme werd daar echter niet door getemperd. “Training is het leukst aan de eettafel”, zo stelde ze. En: “Weten is eten!” De zaal hoorde het goedkeurend aan.
Appelmoes
Na een korte pauze werd de derde spreker in stelling gebracht: Tobias Camps van Hutten Catering. Hij vertelde over het proces naar een gezond patiënten-voeding aanbod in ziekenhuis Bernhoven in Uden. ‘In acht stappen meetbaar verbeteren’ was de titel die dat proces meekreeg. Bernhoven heeft aan de hand van een dashboard en analyse van voedingsdagboeken het assortiment getoetst op nutriëntbijdrage, prijs, maaltijdtevredenheid, en of de diëtist het product van toegevoegde waarde vindt. Eiwitinname was daarbij een belangrijk speerpunt. “Het moet gezond zijn, maar ook wel lekker én natuurlijk opgegeten worden, concludeerde Camps.” Bij dit soort onderzoeken komen altijd grappige dingen naar boven. Uit de bijgehouden voedingsdagboekjes bleek dat bijna de helft van de patiënten appelmoes at. Ook appelsap en aardappelpuree scoorden hoog. Maar daar zit weinig eiwit in.
“Pas dat gerust zelf aan”, adviseerde Tobias. “Maak zelf appelmoes, verrijkt met eiwit.” Hij deelde nog een andere opvallende uitkomst: “Zo werden de aardbeienshakes veel minder geconsumeerd dan we hadden gedacht. Wat bleek: jongens vonden die roze drankjes méér iets voor meisjes.” Hij signaleerde een ontwikkelbehoefte: 1) aanpassingen in het assortiment, 2) nieuwe voedingsconcepten en 3) het opleiden van de ‘samenwerkers’ ofwel het personeel. “Je kunt op zovéél thema’s verbeteren. Vaak werkt het vergroten van de bewustwording al.”
Alle drie de gastsprekers kwamen vervolgens terug in een afsluitende paneldiscussie met de groep deelnemers. Daarin kwamen allerlei actuele thema’s voorbij en werd eens te meer duidelijk dat je met gezonde voeding moet verleiden, er een mooi verhaal van moet maken. Dat verleiden hadden ze in de keuken van Van Neynsel goed begrepen. De pokebowls, die als lunch werden geserveerd, werden vol enthousiasme ontvangen. Deze waren overigens al nét zo vegetarisch als de worstenbroodjes bij de koffie. Alle bowls gingen leeg.
Deze activiteit is gerealiseerd met steun van de provincie Noord-Brabant en Midpoint Brabant.
